Anne Adriaens-Pannier tekende tot vandaag voor alle thematentoonstellingen in Het Spilliaert Huis. Voor de lopende tentoonstelling ‘De droom van anderen’ presenteert ze ons in een gelijknamig boek Spilliaert als illustrator. Maar deze specialiste van de Oostendse meester heeft ook een sterke band met de Stad aan Zee.
Naast zijn uitgebreid autonoom oeuvre was Léon Spilliaert eveneens illustrator. Hij illustreerde onder andere dichtbundels en theaterstukken en boeken. Dit veelal nog onbekende facet van zijn artistiek talent openbaren de tentoonstelling en het gelijknamige boek ‘De droom van anderen Léon Spilliaert als (een niet conventionele) illustrator van Verhaeren, Maeterlinck, Hellens…’ in Het Spilliaert Huis.
Curator Anne Adriaens-Pannier toont er de bibliofiele uitgaven met originele tekeningen of gedrukte illustraties en aanverwante werken die qua stijl en inhoud verwijzen naar die literaire invloedssfeer.
Uitgebreid essay
Anne’s echtgenoot stamt uit het Oostends tandartsengeslacht Adriaens. Zelf heeft haar man Patrick zijn praktijk in Brussel. Zijn broer Peter is actief in Oostende. “De familie Adriaens telt vier generaties tandartsen op rij die allemaal studeerden aan de UGent. Grootvader Joseph was tijdens het interbellum, toen het gezin Spilliaert vanuit Brussel weer naar Oostende kwam, zijn tandarts. Hij verzorgde vooral het dochtertje Madeleine, de kunstenaar zelf had een stevig gebit.”
Zelf is Anne een Brugse. De familiestamboom blijkt al vanaf de 17de eeuw in de Reiestad geworteld. Haar in 2016 overleden vader, de gerenommeerde dokter-pneumoloog Robert Pannier, was decennialang een erg gewaardeerde longspecialist, maar ook kunstverzamelaar, docent en amateurhistoricus. Moeder Suzanne, een erg vitale negentiger, woont nog altijd in het ouderlijk herenhuis in Brugge.
Als conservator van de moderne verzameling werken op papier van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel (KMSKB) komt Anne voor het eerst in contact met het werk van Spilliaert. Vooral naar aanleiding van de reizende retrospectieve Spilliaert in 1981, achtereenvolgens in Parijs Grand Palais, in Otterloo Museum Kröller-Müller en uiteindelijk in Brussel in de KMSKB. “In die periode ontmoette ik ook voor het eerst Madeleine, de enige dochter van Léon. Dankzij die connectie heb ik een kleine documentairetentoonstelling kunnen maken naast de grote retrospectieve.”
In 2003 verdedigde Anne Adriaens haar doctoraatsthesis over Léon Spilliaert aan de Universiteit Gent met succes
In 1996 volgt er een grote tentoonstelling met nieuw ontdekt werk in het Stedelijk Museum voor Schone Kunsten in Oostende. “De conservator en curator van de tentoonstelling, Norbert Hostyn, gaf me de kans om voor het eerst een uitgebreid essay over de kunstenaar te schrijven in de catalogus.”
Anne zal Madeleine tot haar dood in 2005 nog ruim 80 keer kunnen ontmoeten. Wat naast een vriendschap ook een enorme bron aan informatie uit eerste hand opleverde over de kunstenaar. “Madeleine had een erg sterke band met haar vader. Ze maakten vaak samen erg lange wandelingen en voerden dan soms diepzinnige gesprekken.” Door haar Madeleine’s professionele opleiding tot concertpianiste verhuisde het gezin in 1935 definitief vanuit Oostende weer naar Brussel.
Boeiend maar onbekend
Vanwege haar groeiende interesse voor de Oostendse meester, staakte Anne Adriaens haar onderzoek naar ‘De ontvoogding van de tekenkunst tussen 1968 en 1980’ en focuste ze zich volledig op Spilliaerts leven en oeuvre. In 2003 verdedigde ze haar doctoraatsthesis over Léon Spilliaert aan de Universiteit Gent met succes. Naast de vele monografische publicaties van haar hand is ze ook de curator van alle themagebonden tentoonstellingen in Het Spilliaert Huis.
Bij de tot 2 april lopende tentoonstelling in Het Spilliaert Huis, ‘De droom van anderen’, schreef Anne een diepgaande studie met dezelfde titel. “Daarin analyseer en duid ik het werk van Spilliaert als illustrator. Een boeiend, maar minder bekend aspect binnen zijn groot oeuvre.”
De 21-jarige Spilliaert gaat werken bij uitgever Deman in Brussel en komt via die laatste in contact met onder andere Emile Verhaeren, die zowat zijn pèrespirituel wordt. “Ik beschrijf in mijn boek zijn lang onopgemerkte realisaties als illustrator tussen 1902 en 1941 voor Verhaeren, maar ook voor Maeterlinck, Hellens, Bouché, Lecomte en Neuhuys. Na de analyse van de illustraties maak ik de vergelijking met analoog werk van tijdsgenoten en eveneens de artistieke evaluatie.”
Fascinerend
Soms zijn Spilliaerts illustraties autonoom gevat binnen een lijst, dan weer luchten ze een marge op of domineren ze volledig de gedrukte tekstbladzijde. Het zijn nooit zo maar ‘plaatjes bij de praatjes’. “Hij zette nooit zomaar een tekst om in een beeld. Spilliaerts stijl en inspiratie blijven altijd erg herkenbaar en het is fascinerend om te zien hoe de fantasie van de auteurs zich verstrengelde met die van Spilliaert en hoe daardoor weer nieuwe ideeën in hem ontkiemden. Wel is er een thematische uitwisseling aan te wijzen tussen Spilliaerts illustratieve werk en zijn autonoom oeuvre van circa 4.500 nu bekende werken”, besluit Anne.
(ML)
‘De droom van anderen. Léon Spilliaert, illustrator van Verhaeren, Maeterlinck, Hellens…’ werd gerealiseerd door Uitgeverij Van de Wiele en Het Spiliaert Huis, telt 240 bladzijden en kost 49,90 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier