Lieve Blancquaert: “Ik kan echt zó slecht doen alsof”

"Ik ben zelf nog niet oud, maar ik sta wel aan de voordeur. Maar hoe dan ook weiger ik dat als negatief te ervaren." © PHILE DEPREZ
Bert Vanden Berghe

Als het van moeten is, haakt fotografe Lieve Blancquaert af. Ook als het over feesten gaat, van verplichte nummertjes met oppervlakkige babbels tot haar eigen trouwfeest. Feestend oud worden daarentegen, ziet ze perfect zitten, want welgemeend feesten smeedt een band. “Ik denk dat we weer wat dichter bij elkaar moeten gaan leven.”

Voor een feest met vrienden, easy going, is Lieve Blancquaert altijd te vinden. Wat ze zelf officiële feesten noemt, daar is ze minder op gebrand, en dat soort gelegenheden beschouwt ze dan ook eerder als verplichtingen. En toch kan ook zo’n verplichting wel eens goed uitdraaien, afhankelijk van degene naast wie ze aan tafel belandt. “Wat me bij de sleutel van een goed feest brengt: het draait om de mensen die je er ontmoet, en of je al of niet een goed gesprek met hen kan voeren of een prettige tijd met hen deelt. Maar zo’n feest waarbij je van het ene naar het andere tafeltje dwaalt en elk gesprek in oppervlakkigheid blijft steken, daar hou ik helemaal niet van.”

“Ik nodig nog het liefst mensen uit bij ons thuis. Dikwijls zijn dat mensen die elkaar niet kennen zelfs, en dat worden doorgaans prettige avonden. En hoewel ik zelf graag kook, vraag ik iedereen dan om iets lekkers mee te brengen. Ik heb geen zin om zelf alles te moeten bijhalen, of om mijn kookkunsten te moeten etaleren. Het steekt allemaal niet nauw op zo’n feestje, er hoeft niks gepresteerd te worden, en in die sfeer voel ik me goed.”

Is uitbundig feesten aan jou besteed?

“Zeker. Alleen valt het me op dat we dat naargelang we ouder worden, van langsom minder doen. Ik mis de dansfeestjes van vroeger wel. Want dansen heb ik altijd graag gedaan. Dansen maakt me vrolijk en vrij. Ik kan ook echt opgaan in de seksuele geladenheid die dan soms tussen dansers ontstaat. Een dans kan intiemer aanvoelen dan een gesprek, zelfs als je de andere niet goed kent. Dansen is een taal, een mooie manier om elkaar iets te vertellen.”

Lieve Blancquaert:
© PHILE DEPREZ

En dan houd je het bij dansen?

“Ik heb nadien geen seks met die man, neen. (lacht) Dat mag van mij best allemaal, maar het ligt niet in mijn aard.”

Drink je dan ook wel eens te veel?

“Ik ben graag een beetje tipsy, maar haat het om zat te zijn. Het is erg lang geleden dat ik nog eens dronken was en dat is zelfs dan nooit out of control en dat wil ik zo houden.”

Vooral een pruik opzetten werkt, dan durf ik echt alles

“Nu, ik heb sowieso weinig nodig om los te gaan. Ik ben geen muurbloempje dat zich eerst liters moed moet indrinken vooraleer ze zich op de dansvloer waagt. Ik heb weinig gêne.”

Is dat lef aangeboren of aangeleerd?

“Ik ben altijd zo geweest. Mijn moeder kan vreselijke verhalen vertellen over hoe ik als kind in elkaar zat. Zo moet ik ooit geweigerd hebben om in de mis mijn cent in het geldmandje te gooien. En vertelde ik de pastoor doodgemoedereerd dat ik het liever zelf hield om snoep mee te kopen. Ik zei als kind gewoon mijn gedacht, ook tegen ouderen. En ik was daar inderdaad heftig in. Met ouder worden ben ik gematigder geworden. Maar dan vooral omdat iemand die een beetje bekend is en haar gedacht durft te zeggen meteen een hoop shit over zich heen krijgt. Dat is het me niet meer waard, het vergt te veel energie om er tegenin te gaan. Ik ben dan ook van langsom minder bezig met sociale media. Doorgaans word je er niet veel slimmer van. Facebook doet me eigenlijk een beetje denken aan zo’n feest waar je iedereen even gedag zegt om meteen weer naar de volgende tafel te benen. Daar kom ik dan leeg en ongelukkig van thuis. Nee, laat ik die energie maar gebruiken om te feesten dan!” (lacht)

Lieve Blancquaert:
© PHILE DEPREZ

Bereid je je graag voor op een feest? Make-up? Kapper?

“Ja! Ik verkleed me ook heel graag. Dan ga ik soms zelfs naar een kapper die me met extensions gigantisch lange haren geeft. Als ik daar dan het gepaste kleedje bij vind, ben ik gelukkig.”

Gaat het je dan om het mooi maken of het verkleden?

“Allebei. Ik maak mezelf graag mooi, maar aan een echte verkleedpartij beleef ik ook veel plezier. Een avondje iemand anders zijn, is zalig. Voor mijn part kleed ik me dan zelfs ronduit marginaal. (lacht) Nieuwjaar vieren we elk jaar met een twintigtal vrienden en daar was het thema vorige keer ‘Love Boat’. Heel erg leuk! Vooral een pruik opzetten werkt: dan durf ik me alles te permitteren…”

Welk feest zal jij nooit vergeten?

“Mag dat ook in negatieve zin zijn? Want dan is er inderdaad wel een dat ik nooit meer vergeet. Ik hou niet van verrassingen; daar ben ik te gevoelig voor, denk ik. Maar voor mijn dertigste verjaardag organiseerde een vriendin een suprise party in mijn eigen huis. Dus toen ik mijn woonkamer binnenkwam, sprongen er allerlei mensen van achter de zetel, terwijl ik me verheugd had op een gezellig avondje met mijn toenmalige vriend, samen in bad met champagne… Ik voelde me verloren in mijn eigen huis die avond. Om middernacht heb ik iedereen naar huis gestuurd.”

“Ik dans graag. Een dans kan intiemer aanvoelen dan een gesprek, zelfs als je de andere niet goed kent.”© PHILE DEPREZ

Je kan dan niet een paar uurtjes doen alsof je het toch wel een beetje leuk vindt?

“Ik kan zó slecht doen alsof. Ik krijg ook niet graag cadeautjes om dezelfde reden. Ik kan gewoon niet doen alsof ik ze mooi vind als dat niet zo is. Nic durft bijna niks meer te kopen voor mij! Als hij nu nog iets koopt, vraagt hij in de winkel al meteen of het desnoods kan geruild worden.”

“Geschenken krijgen brengt me in een soort van stresstoestand. Dan voel ik mijn gezicht alle kanten op trekken. Geven vind ik wel leuk. Op dat vlak heeft mijn dochter trouwens goeie ideeën. Met Nieuwjaar geven we elkaar aan de kant van Nics familie allemaal cadeautjes. Dit jaar stelde Martha voor om niks te kopen, maar iemand iets te geven uit je eigen omgeving, waar je zelf waarde aan hecht en waarvan je vindt dat die persoon het verdient. Ik heb mijn dochter toen een reeks dagboeken van Anaïs Nin gegeven, gesigneerd door Nin maar waarin ook vorige eigenaars notities hadden gemaakt. Zelf heb ik er een nieuwe opdracht aan mijn dochter bij geschreven. Dat vind ik mooi: dat zulke waardevolle zaken doorgegeven worden en verschillende levens met elkaar verbinden. Ik ben oprecht blij dat ik haar dat heb kunnen geven.”

“Voor haar zestiende verjaardag bedacht Martha ook zoiets: toen vroeg ze elke genodigde om een boek mee te brengen waarvan hij of zij vond dat ze het gelezen moest hebben. De tafel lag vol met wel vijftig boeken, waarin elke gever had geschreven waarom ze dat moest lezen.”

“Geschenken krijgen brengt me in een soort van stresstoestand. Dan voel ik mijn gezicht alle kanten op trekken. Maar geven vind ik wel leuk.”© PHILE DEPREZ

Denk je nog wel eens terug aan de familiefeesten uit je eigen jeugd?

“Ja, maar ook niet in positieve zin, vrees ik. Feesten zijn altijd een bron van emoties toch? En de feesten die ik als kind meemaakte, mondden doorgaans uit in slechte emoties. Mijn plechtige communie moet zowat het meest rampzalige zijn dat ik ooit beleefde. Mijn ouders waren toen net gescheiden. De familie van mijn moeder was zo kwaad op mijn vader, dat er nauwelijks iemand van hen kwam opdagen. Ik zie mezelf nog zitten aan die grote tafel, met slechts een paar mensen en een smeltend ijslam. En af en toe ging de bel en werd er een cadeautje afgeleverd, van zij die het toch wel erg sneu vonden voor mij dat ze er niet bij waren. Maar ze geraakten helaas niet over hun grote woede. Ah ja, feesten…”

Mijn plechtige communie was het meest rampzalige feest dat ik ooit beleefde.

“Maar onlangs heb ik zelf een feest voor mijn meter georganiseerd! Ze werd tachtig en ik voelde dat ze er tegenop zag. Tachtig worden moet ook echt wel heftig zijn, denk ik. Ze was ontroerd en heel gelukkig; het is een mooi feest geworden. Ja, dat doet me dan wel deugd. En zij bleek gelukkig wel van verrassingen te houden.”

Kijk jij op tegen oud worden?

“Ik ben daar voor Last Days veel mee bezig geweest. In onze cultuur wordt oud worden als iets heel negatiefs beschouwd, maar in sommige andere culturen is dat helemaal niet zo. Daar is het dan gewoon een fase in je leven, die even waardevol is, soms zelfs waardevoller, dan alle voorgaande. Ik ben zelf nog niet oud, maar ik sta wel aan de voordeur, maar hoe dan ook weiger ik dat als negatief te ervaren. Ik heb daar gewoon geen zin in. En wie zou mij ertoe dwingen overigens? Het kapitalistische systeem waarin wij leven en dat ouderen afschrijft omdat ze niet meer winstgevend zijn?”

Lieve Blancquaert:
© PHILE DEPREZ

“Ik heb in mijn zoektocht voor het programma gezien dat het anders kan. Oud worden kan cool zijn. Ik trek mij van langsom minder aan van wat zogenaamd zou moeten.”

Bijvoorbeeld?

“De drang om te presteren. Ik ben vandaag veel minder bang van wat anderen van mijn werk zullen vinden dan vroeger. Het zal toch nooit voor iedereen goed zijn. Ik kan maar doen wat ik doe, omdat ik het graag wil, en blijf evolueren en leren. Het vluchtige succes dat ik vroeger soms te veel nastreefde, interesseert me niet meer.”

En ze besluit: “Mensen moeten blijven feesten, hoe oud ze ook worden. Jammer genoeg doen we het alsmaar minder. We sluiten ons op in onze grote huizen, verschuilen ons achter onze privacy, en hebben daardoor van langsom minder contact met elkaar. Zelfs in bejaardentehuizen zit iedereen in zijn of haar kamertje, alleen. In Cuba ben ik in tehuizen geweest waar de bejaarden bijeen sliepen, in een grote zaal. Ik beweer niet dat dat de oplossing is, maar het was opvallend hoe daar samen gedanst werd, desnoods op krukken, en muziek gemaakt. Ik denk dat ook wij weer wat dichter bij elkaar moeten gaan leven. Of zo hoop ik tenminste zelf oud te worden. Misschien moet ik straks toch maar in Sun City gaan wonen en majorette worden…”

Lieve Blancquaert:
© PHILE DEPREZ

Wie is Lieve Blancquaert?

– Lieve Blancquaert groeide op in Wetteren en studeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. Daar bleef ze wonen en bouwde ze een carrière als fotografe uit.

– Ze woont samen met haar partner en regisseur Nic Balthazar met wie ze een dochter Martha (21) en zoon Boris (20) heeft.

– Ze heeft tal van boeken en tentoonstellingen op haar palmares, waaruit haar grote maatschappelijke betrokkenheid blijkt. In 2013 zoomde ze in haar eigen tv-documentaire Birth Day in op de omstandigheden waarin kinderen geboren worden en hoe die hun verdere leven bepalen. In 2015 kwam er een vervolg in de vorm van Wedding Day, over huwelijksfeesten, en in 2018 Last Days, over hoe verschillende culturen omgaan met ouder worden en sterven.

Poging tot trouwen

Van een trouwfeest heeft Lieve nooit gedroomd, maar bijna was het toch zover: “Op de première van Ben X, de film die Nic in 2007 draaide, vroeg hij me ten huwelijk. En ik zei ja. Van die ja ben ik nog altijd overtuigd, maar alles wat er daarna bij kwam kijken greep me naar de keel. Ik had het gevoel dat het hele feest me boven het hoofd groeide. Op een nacht konden we geen van beiden slapen en vroeg Nic me of het beter zou gaan als we niet zouden trouwen maar elkaar wel zouden beloven om altijd samen te blijven. Ik was zo opgelucht! We hebben die trouw dus geannuleerd. Het deed zo’n deugd om niet te moeten doen wat van ons verwacht werd. En we zijn nog altijd samen.”

Zingen voor kracht en energie

“Onlangs boekte een vriendin het gezelschap van Allez Chantez voor een feestje. Die mensen kregen alle genodigden aan het zingen, een spontaan koor van tachtig mensen die nooit gedacht hadden dat ze die namiddag zouden zingen. Dat was prachtig. Zingen geeft kracht en energie. Dat viel me ook al op tijdens de opnames voor Last Days: veel ouderen zingen samen, het geeft een gevoel van jeugdigheid, en ik begrijp dat heel goed.”

Ontmaagdingsfeest in Mexico

Lieve Blancquaert zag de voorbije tien jaar van haar leven in grote mate bepaald door haar foto- en televisieproject Birth Day, Wedding Day en Last Days. In die trilogie ging ze op zoek naar hoe mensen wereldwijd omgaan met geboorte, liefde en dood. Momenteel toert ze door Vlaanderen met lezingen in het kader van Last Days, en vertelt ze over haar ervaringen en bevindingen in verband met ouder worden en sterven. Veel onderweg, veel feesten gemist. Maar daar heeft ze geen moment spijt van. Ze kwam altijd graag terug naar haar nest, maar elke reis, elke ontmoeting, beschouwt ze als een verrijking. “Bovendien heb ik de voorbije tien jaar in het buitenland wél veel feesten meegemaakt!” lacht ze. “Het meest bizarre was allicht een ontmaagdingsfeest in Mexico, waarbij de man zijn aanstaande bruid ontvoert. De cameraploeg en ik werden op een ochtend vroeg getipt dat er zo’n feest aan de gang was. We troffen er een hoop dronken mannen aan, onder wie de bruidegom, maar hij durfde me niet uit te leggen wat er gebeurd was. Dat moest ik binnen aan de vrouwen vragen. Maar eerst moest ik zelf drie mezcals achterover slaan, op mijn nuchtere maag! Binnen zat het vol dikke vrouwen in traditionele kledij, die ook al dronken waren, en mij van de ene schoot op de andere trokken. Het meisje om wie het allemaal ging, lag in een bed in de hoek van de kamer, haar handtas naast haar hoofd, en op een schoteltje lag een bebloede zakdoek. Het bleek het gebruik te zijn dat de toekomstige schoonmoeder moest checken of de bruid nog wel maagd was.”

“Maar ik heb ook heuse begrafenisfeesten meegemaakt, zoals in Ghana. Daar worden affiches opgehangen alsof er een fuif plaatsvindt. Op sommige plaatsen in Sulawesi worden de kisten van doden om de paar jaar opengemaakt en krijgen ze nieuwe kleren aan, wat ook weer gepaard gaat met allerlei feestelijkheden. Voor ons is dat bijna niet te begrijpen. Toch is het net dat wat ik zo boeiend vind, hoe verschillend mensen omgaan met wat overal gebeurt: geboren worden, liefhebben en sterven. Ik probeer mijn westerse manier van denken dan ook zoveel mogelijk uit te schakelen tijdens die reportages. Het doet er niet toe wat ik ervan vind, ik hoop alleen dat de kijkers er voor zichzelf iets uit kunnen halen. Wie zijn wij om te zeggen dat wat anderen doen raar of zelfs verkeerd is? Zelfs in wat voor mij de meest extreme situaties waren, vond ik altijd heel schone momenten terug.”

– Lezingen in het kader van ‘Last Days’ kan je nog bijwonen tot mei, data opwww.lieveblancquaert.be.

– Op vrijdag 20 september opent de overzichtsexpo ‘Circle of life’ de deuren in de Gentse Sint-Pietersabdij.